Heb je speciale software nodig om op een correcte manier teksten in het Urdu op te maken? Ja en nee. Het Urdu wordt genoteerd in het Nastaliq, dat afgeleid is van de Naskh-schrijfstijl (die we o.a. kennen uit Iran). Het heeft een sterk kalligrafisch karakter, waarbij de letters niet alleen van rechts naar links gaan (zoals alle Perzisch-Arabische schriften), maar ook van rechtsboven naar linksonder gestapeld worden, de zogenaamde 'Urdu Cascades'. Dat heeft grote gevolgen voor het paginabeeld en de benodigde regelafstand om te zorgen dat de woorden (en vooral de 'dots' van individuele letters) elkaar niet in de weg gaan zitten.

Drie verschillende schriftstijlen: van rechts naar links: Ruqa'a, Naskh en het Nastaliq (voor Urdu).

Bovendien verandert in Nastaliq de vorm van elke letter, afhankelijk van de letter die ervoor of erna komt, nog veel meer dan in het naskh — en zeker de in de Arabische wereld gebruikelijke Ruqa'a-vormen.— In een alfabet van 39 letters gaat het dan als snel over duizenden permutaties die (samen met compositieregels) allemaal in de typeface moeten zitten. Dat is precies de reden waarom digitale typografen Nastaliq-lettertypen lange tijd links hebben laten liggen. Tegenwoordig zijn er gelukkig OpenType Unicode fonts die we (met de nodige voorbehouden) in Indesign kunnen gebruiken.

Het is in verband met bovenstaande complexheid van het Nastaliq schriftsysteem aan te raden de tekst in Indesign of Illustrator naar lettercontouren (outlines) te converteren, anders loop je de kans dat bij (her-)openen van je document bij de drukker het alsnog fout gaat. Het resultaat lijkt voor het ongeoefend oog op Urdu, maar er staat in feite onleesbare flauwekul.

Was het aanbod van correct weergegeven fonts voor het Urdu erg beperkt, daar is langzaam verandering in aan het komen. Google heeft inmiddels een open source nastaliq versie in de grote Noto-letterfamilie, de Noto Nastaliq Urdu. En via hetzelfde Google is nu ook Gulzar beschikbaar.

En wat variantie aanbrengen in de hiërarchie van een langere tekst is lastig, omdat nauwelijks lettergewichten (light, semi-bold, etc.) verkrijgbaar zijn binnen een familie. Vanwege het kalligrafische karakter is een cursief (die vaak als faux cursive wordt aangemaakt in Indesign) al helemaal geen goed idee. Een beknopt overzicht van Urdu fonts staat op onze Pinterest-pagina. Ook is aangegeven of we deze letter in huis hebben (in voorbereiding).