logo

Urdu

image
Detail van de enige nog met de hand geschreven krant ter wereld.'The Musalman' wordt uitgegeven in Chennai, India en is volledig in het Urdu.

Het Urdu is de officiële taal van Pakistan, maar wordt ook gesproken door de moslim bevolkingsgroep van buurland India. De taal behoort tot de Indo-Europese talen en lijkt in grammaticaal opzicht sterkt op het Hindi. Urdu wordt van rechts naar links geschreven in het Perzisch-Arabische Nastaliq schrift. In tegenstelling tot de Arabische taal worden er bijna geen tekens gebruikt om klinkers te noteren.

Specifieke problemen bij Urdu lay-out


  • Speciale software voor Urdu?
  • Lettercontouren voor de zekerheid!
  • Beperkte keuze Urdu fonts.

Heb je speciale software nodig om op een correcte manier teksten in het Urdu op te maken? Ja en nee. Het Urdu wordt genoteerd in het Nastaliq, dat afgeleid is van de Naskh-schrijfstijl (die we o.a. kennen uit Iran). Het heeft een sterk kalligrafisch karakter, waarbij de letters niet alleen van rechts naar links gaan (zoals alle Perzisch-Arabische schriften), maar ook van rechtsboven naar linksonder gestapeld worden, de zogenaamde 'Urdu Cascades'. Dat heeft grote gevolgen voor het paginabeeld en de benodigde regelafstand om te zorgen dat de woorden (en vooral de 'dots' van individuele letters) elkaar niet in de weg gaan zitten.

3 schriftsoorten: naskh, nastaliq en XXXX
Drie verschillende schriftstijlen: van rechts naar links: Ruqa'a, Naskh en het Nastaliq (voor Urdu).

Bovendien verandert in Nastaliq de vorm van elke letter, afhankelijk van de letter die ervoor of erna komt, nog veel meer dan in het naskh — en zeker de in de Arabische wereld gebruikelijke Ruqa'a-vormen.— In een alfabet van 39 letters gaat het dan als snel over duizenden permutaties die (samen met compositieregels) allemaal in de typeface moeten zitten. Dat is precies de reden waarom digitale typografen Nastaliq-lettertypen lange tijd links hebben laten liggen. Tegenwoordig zijn er gelukkig OpenType Unicode fonts die we (met de nodige voorbehouden) in Indesign kunnen gebruiken.

Het is in verband met bovenstaande complexheid van het Nastaliq schriftsysteem aan te raden de tekst in Indesign of Illustrator naar lettercontouren (outlines) te converteren, anders loop je de kans dat bij (her-)openen van je document bij de drukker het alsnog fout gaat. Het resultaat lijkt voor het ongeoefend oog op Urdu, maar er staat in feite onleesbare flauwekul.

Was het aanbod van correct weergegeven fonts voor het Urdu erg beperkt, daar is langzaam verandering in aan het komen. Google heeft inmiddels een open source nastaliq versie in de grote Noto-letterfamilie, de Noto Nastaliq Urdu. En via hetzelfde Google is nu ook Gulzar beschikbaar.

En wat variantie aanbrengen in de hiërarchie van een langere tekst is lastig, omdat nauwelijks lettergewichten (light, semi-bold, etc.) verkrijgbaar zijn binnen een familie. Vanwege het kalligrafische karakter is een cursief (die vaak als faux cursive wordt aangemaakt in Indesign) al helemaal geen goed idee. Een beknopt overzicht van Urdu fonts staat op onze Pinterest-pagina. Ook is aangegeven of we deze letter in huis hebben (in voorbereiding).



Voorbeelden van ons werk

Brochure in Farsi voor Dunlop


GAIN
Diverse publicaties

Onderzoeksrapporten in Urdu van een Rapid Needs Assessment bij stakeholders in o.a. Rawalpindi and Peshawar (Pakistan) ten tijde van de Covid-19 pandemie.

GAIN / Global Alliance for Improved Nutrition



Friesland-Campina
Brochures interne communicatie

Voor een integriteit campagne pasten we een aantal brochures aan naar ontwerp van WAT Ontwerpers: in het Thai, Arabisch, Burmees en Urdu.

FrieslandCampina
Stripboek voor Vluchtelingenwerk Nefderland in Farsi opmaak

اردو

Schrift

In aanvulling op de boven reeds beschreven complexiteit van het Nastaliq: Eén letter, de baṛī ye (ے), beïnvloedt in hoge mate hoe geschreven Urdu eruit ziet. Volgens typograaf en historicus Titus Nemeth behoort de correcte typografische weergave daarvan tot een van de meest uitdagende problemen in een Perzisch-Arabisch lettertype.

Cijfers worden van links naar rechts geschreven met een iets afwijkende reeks dan die voor het Arabisch en Perzisch: de '5' is identiek aan de '5' in het Farsi (۵) en de '4' heeft een geheel eigen vorm in het Urdu, n.l. '۴'. Urdu heeft ook een special teken dat je onder de nummers kan toevoegen, om aan te geven dat er een getal volgt.

Speciale software

Het Urdu schrift implementeren in DTP-software is lastig gebleken. Het meest geavanceerde pakket is tot op heden InPage, met een bijbehorende online service. InPage is oorspronkelijk ontwikkeld voor de opmaak van kranten en draait op Windows en (online via Pakistan) als simulatie voor de Macintosh. Met dat laatste hebben we ervaring en het werkte redelijk voor eenvoudige werkzaamheden, maar zelf zijn we teruggegaan naar Indesign voor opmaakwerk in het Urdu. Sinds 2009 is ook InPage overigens overgegaan op OpenType Unicode fonts en zijn er extra fonts beschikbaar gekomen.