logo

Farsi

image
De mobiele app 'Snapp' — de Iraanse variant op Über — is actief in Teheran, Karaj, Isfahan en Shiraz.

Het Farsi of Nieuw-Perzisch is de officiële taal in Iran en Afghanistan (waar het Dari heet). Ook in Tadzjikistan en Oezbekistan worden varianten van het Farsi gesproken. Het behoort net als het Nederlands tot de Indo-Europese taalfamilie. Het Farsi gebruikt een enigszins aangepast Arabisch schrift.

Specifieke problemen bij Farsi lay-out


  • Speciale software voor Farsi.
  • Farsi kent geen af-bre-kingen.
  • Lettercontouren voor de zekerheid?
  • Ruime keuze Farsi fonts.

Heb je altijd speciale software nodig om op een correcte manier teksten in het Farsi, Dari of Pashto op te maken? Ja en nee. Met betaalbare plug-ins als World Tools en ScribeDOOR kun je korte stukken Farsi verwerken in (soms oude) reguliere taalversies van Adobe Indesign of Illustrator. Dit werk zou een oplettende vormgever eventueel zelf kunnen doen, al is enige kennis van taal en schrift wel een voorwaarde. Want het kan al snel misgaan.

Voor grotere stukken lopende tekst, brochures, boeken, etc. is het inschakelen van een specialist eigenlijk onontbeerlijk. En ook het gebruik van de Middle East-editie van Indesign was lange tijd hiervoor noodzakelijk. De overtreffende trap in Perzisch-Arabische typografie bod Tasmeen van Decotype, dat als set van plug-ins verkrijgbaar was voor Indesign CC. Verleden tijd, want de laatste release van Tasmeen was voor Indesign CC 2021. Verkoper Winsoft levert ook geen nieuwe (oude) licenties meer.

Met de overgang naar de Creative Cloud is het makkelijker geworden om bij Adobe een andere taalvariant van Indesign, Illustrator of Photoshop te bemachtigen. Veel van de specifieke instellingen voor Perzische en Arabische schriftsystemen waarover je in de ME-edities beschikte, vind je gelukkig vandaag de dag terug in Adobe's cloud-abonnement. Advies voor de doe-het-zelvende vormgever die zonder (veel) kennis van het Farsi of Arabisch aan de slag gaat: mail ons even, zodat we je inspanningen kunnen checken. Want een fout is snel gemaakt.

Teksten die in het Arabisch/Perzische schrift gezet worden kennen geen afbrekingen. Afbrekingen worden vaak gebruikt om een tekst passend te krijgen als de ruimte beperkt is, bijvoorbeeld bij verpakkingen. Die optie heb je dus niet voor de Perzische en aanverwante schriftsystemen.

Als tekst moet worden uitgevuld kan de typograaf gebruik maken van zogenaamde kashida's, waarbij de verbindingsstreep in een woord verlengd wordt tot aan het einde van de regel. Het niet (1) of wel (2) toepassen van kashida kan in de ME-versie van Indesign worden ingesteld. In modern zetwerk zie je overigens zelden kashida's.

wel of geen kashida's in het Farsi

Het is vaak handig om (na controle door een native speaker) de tekst in Indesign of Illustrator naar lettercontouren (outlines) te converteren, anders loop je de kans dat bij (her-)openen van je document bij de drukker het alsnog fout gaat. Het resultaat lijkt voor het ongeoefend oog op Perzisch of Farsi, maar er staat in feite onleesbare flauwekul.

Hetzelfde zie je vaak bij het knippen en plakken vanuit een correct Word-bestand naar Indesign. Zelfs bij het gebruik van een juiste letter in Indesign gaat het soms fout: de glyphs staan verkeerd om en zijn niet met elkaar verbonden. Nummer 3 hieronder is correct Perzisch, nummer 4 klopt totaal niet. Zo is menig correcte PDF helaas fout van de drukpers gekomen.

foutief Farsi typografie

Waren lange tijd de opties voor lettertypen voor Farsi typesetting beperkt in vergelijking met de enorme keuze aan Latijnse schriften; tegenwoordig ligt dat echt anders. Nieuwe generaties typografen brengen het ene naar de andere schitterende font uit, soms traditioneel van stijl (broodtekst), maar vaker nog modern. De laatste ontwerpen zijn zeer geschikt voor marketingcommunicatie, signage, online typografie en reclamewerk.

Relatief wel nieuw zijn typografische globetrotters, de multilingual typefaces (soms eigenlijk foutief font superfamilies genoemd), waarbij bijvoorbeeld Farsi/Arabische lettertekens stijlvol gecombineerd worden met Latijnse glyphs, en vaak nog andere schriftsystemen als Thai, Devanagari en Chinees. Reeds lang gevestigde namen als de letterfamilies Frutiger en Univers hebben zo ook hun Arabische en Perzische evenknie gekregen.

Een overzicht van lettertypen om Farsi en Dari tekst te zetten vind je op de Pinterest-pagina van Luna 3. Ook is aangegeven of we deze letter in huis hebben (in voorbereiding).


Voorbeelden van ons werk

Commerciële brochure in Farsi voor Certhon


Certhon
Corporate Communicatie

Marketing brochure voor de Iraanse markt over slimme teeltoplossingen, geavanceerde kassenbouw en indoor farming.


Stichting Vluchtelingenwerk Nederland
Stripboeken

De diamanten van Mudada van Geza Dirks verscheen in 9 talen. In het stripboek vind je uitleg over de asielprocedure en het leven op een asielzoekerscentrum. Luna 3 deed de lay-out voor een viertal rechts-naar-links talen, n.l. Arabisch, Farsi, Dari en Sorani (Koerdisch).

Vluchtelingenwerk
Stripboek voor Vluchtelingenwerk Nefderland in Farsi opmaak
Brochure in Farsi voor Dunlop


Dunlop
Beursbrochure

Tekst en diverse lay-out aanpassingen voor handelsbrochure voor de Iraanse markt, in opdracht van de grafische collega's van Noordwest 12.



Koppert Biological Systems
Verpakkingen en bijsluiters

Samen met communicatiebureau Creatieve Zaken pasten we deze labels en gebruiksinformatie aan in het Farsi.

Koppert
logo, huisstijl, visitekaartjes, holding page voor DesertTulip
Catalogus voor zaadmateriaal voor Iraanse markt van Nickerson-Zwaan


Nickerson-Zwaan
(nu Menaco)
Catalogus

Vaste vormgever Free Design schakelde ons in om deze productie tot een goed einde te brengen. Het resultaat is een catalogus van 46 pagina's special voor de Iraanse markt, geheel in de huisstijl van de klant.

Nickerson-Zwaan


Shimano
Marketing campagne in Farsi

Diverse advertenties en A6 ansichtkaarten voor Iraanse campagne.

Marketing materialen in Farsi voor Shimano

پارسی

Schrift

Het Farsi gebruikt het Arabische schrift waaraan een viertal tekens is toegevoegd: de pe, de tsje, de zje en de gaf. Daarnaast worden een aantal letters alleen toegepast voor met name Arabische leenwoorden.
In tegenstelling tot het Latijnse schrift zijn de lettervormen in het Arabisch en Perzisch afhankelijk van de plek waar ze zich in een woord bevinden. Iedere letter heeft dan ook vier verschillende schrijfvormen, afhankelijk of de letter in het begin, het midden, het einde van een woord of in geïsoleerde vorm voorkomt.

Kenmerken

In het Arabische en Perzische schriftsysteem worden alleen de medeklinkers en de lange klinkers genoteerd. Door ervaring en het zinsverband kan de lezer de bijbehorende korte klinkers zelf aanvullen. In bijvoorbeeld religieuze teksten, woordenboeken en kinderboeken staan vaak wel de korte klinkers aangegeven in de vorm van kleine tekentjes boven en onder de medeklinkers.

Bij notatie van de getallen 4, 5 en 6 zijn er verschillen tussen het Arabisch (٤ , ٥ en ٦) en het Farsi (۴, ۵ en ۶).